Telugu and Telangana

 *ఏపి అధికార భాష తెలుగు; తెలంగాణ అధికార భాష తెలంగాణ*

డియర్ జిలుకర శ్రీనివాస్! స్కైబాబ!

ఉద్యమ అభినందనలతో,

మూడు నెలలుగా నేను వేరే పనుల్లో వుండిపోవడంవల్ల అవార్డులు, అవకాశాలు, ఆంథొలాజీల విషయంలో తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రాంతీయ వివాదం ఒకటి సాగుతున్నట్టు నాకు చాలా అలస్యంగా తెలిసింది.

‘తెలంగాణ రచయితల ఆత్మగౌరవ పోరాట వేదిక’ ఏర్పడిందని స్కైబాబ వాల్ మీద చూసి కొంచెం ఆశ్చర్యం కలిగింది. నేను వెంటనే ఫోన్ చేసి మీ ఇద్దరితో మాట్లాడాను. తెలుగును ప్రాంతాలవారీగా ‘ఆంధ్రా-తెలుగు’, ‘తెలంగాణ - తెలుగు’ అంటూ మీరు చేసిన విభజన నాకు ఏ మాత్రం నచ్చలేదు. ఇలాంటి విభజనవల్ల ఎవరికీ ప్రయోజనమూ లేదు.

మేము మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలోవున్నా, మద్రాసు స్టేట్ లోవున్నా, ఆంధ్రా స్టేట్లో వున్నా, ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ లో వున్నా, ఇప్పుడు నవ్యాంధ్ర ప్రదేశ్ లో వున్నా మాది ఎలాగూ ఆంధ్రా ప్రాంతమే. ఉత్తర ప్రదేశ్ భాష ఉత్తరా కాదు; మధ్యప్రదేశ్ భాష మధ్యా కాదు. అలాగే ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రాంత భాష ఆంధ్రా అనడం సరికాదు.

మా చిన్న తనంలో పండిత వర్గాలకు మాత్రమే విద్య అందుబాటులో వుండేది. వాళ్ళు ఆంధ్రభాష పదాన్ని వాడేవారు. జనబాహుళ్యం ఎప్పుడూ తెలుగు అని మాత్రమే అనేది. జనబాహుళ్యానికి విద్య అందుబాటులోనికి వచ్చాక ఆంధ్రాపదం భాషగా దాదాపు అంతరించిపోయి ఇప్పుడు తెలుగు పదమే ప్రాచూర్యంలో వుంది. స్కూళ్ళ టైమ్ టేబుల్ లోనూ ఇంగ్లీషు పీరియడ్, హిందీ పీరియడ్ వున్నట్టు తెలుగు పీరియడ్ వుండేది. ఆంధ్రా పీరియడ్ అనేది మేము కనీసం ఊహించలేనిది.

మీరు కొంచెం వెనక్కు చూసుకుంటే నిజాం ప్రిన్సిలీ ఎస్టేట్ లోనూ 1920-1948 వరకు అన్నీ ఆంధ్రా పేరుతోనే సాగాయి. ఆంధ్రా జనసంఘం, ఆంధ్రా మహాసభ, శ్రీకృష్ణదేవరాంధ్రాయ గ్రంధాలయం, రాజరాజ నరేంద్రాంధ్రా గ్రంధాలయం వగయిరాలు.

తెలంగాణ భాషను తెలుగుకు సంబంధించిన ఒకానొక యాస అనుకునే అభిప్రాయం ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రాంతంలో వుంది. ఇది మీకు నచ్చకపోవచ్చు తెలుగుకు ఉత్తరాంధ్రాలో, మధ్య ఆంధ్రాలో, దక్షణాంధ్రాలో, రాయలసీమలో కూడా భిన్నమైన యాసలున్నాయి. ఇంకాస్త లోతుకు వెళితే జిల్లాకో రెండు మూడు యాసలూ వినపడతాయి. “మా యాసే మా స్వతంత్ర సంపూర్ణ భాష” అనుకునే హక్కు ఎవరికయినా వుంటుంది. అది ప్రజాస్వామిక హక్కు కనుక దాన్ని నేనూ గౌరవిస్తాను. అలా తెలంగాణ భాష డిమాండునూ గౌరవిస్తాను.

కానీ, మాది ఆంధ్రా తెలుగు భాష అని మీరు అనడం సరికాదు. మీ పిల్లలకు మీరు స్వేఛ్ఛగా పేర్లు పెట్టుకోవచ్చు. పక్కింటి పిల్లల పేర్లు కూడా మీరే నిర్ణయించడం సబబు కాదు. దీని మీద అభ్యంతరం తెలుపుతూ ఒక సమగ్ర వ్యాసం రాసి ఓ ప్రధాన పత్రికకు పంపించాను. ఈలోగా నా ఆలోచన మారింది. దానితో నా వ్యాసం ప్రచురణను ఆపేయమని ఆ పత్రిక నిర్వాహకుల్ని కోరాను. వారూ అంగీకరించారు.

నా వ్యాసం విరమణకు మూడు కారణాలున్నాయి. మొదటిది; ఈ వివాదంలో నాకు Locus Standi లేదు. మీ కొత్త సిధ్ధాంతాలు వాదనలవల్ల వ్యక్తిగతంగా నాకు వచ్చే నష్టము ఏమీలేదు. కాకపోతే భారతదేశంలో అత్యధికులు మాట్లాడే భాషల్లో తెలుగు ప్రస్తుతం నాలుగవ స్థానంలో వుంది. దానికి ఆ స్థాయి పోవచ్చు.

అవార్డులు, అవకాశాలు, ఆంథొలాజీల విషయంలో నాకు అన్యాయం జరిగిందనే అభిప్రాయం నాకు ఎన్నడూ లేదు. నేను రాసినవన్నీ అచ్చు అవుతూనే వున్నాయి. నా కథా సంకలనం, నా వ్యాసాల సంకలనాలు వేస్తామని కొందరు పబ్లిషర్లు ముందుకొచ్చి ఆఫర్లు చేసినా నేను నా బద్దకం కొద్దీ వాటి మాన్యువల్ కాపీని తయారు చేసి ఇవ్వలేకపోయాను. మీటింగుల్లో ప్రసంగించమని పిలుస్తున్నా కొన్నింటికి వెళ్ళడం లేదు. ఎక్కువ కాలం విప్లవ కమ్యూనిస్టు రాజకీయాల్లో వుండడం మూలంగా కావచ్చు అవార్డులు సన్మానాల విషయంలో నాకు ఎప్పుడూ ఎలాంటి ఆసక్తి లేదు.

రెండవ కారణం; సాహిత్యం నా ఏకైక కార్యక్షేత్రం కాదు; నాకు ఇంకా ఇతర వ్యాపకాలూ వున్నాయి. సమాజ విశ్లేషకునిగా, క్రియాశీల సమాజ కార్యకర్తగానూ వుండడం నాకు ఇష్టం.

మూడవ కారణం; సాహిత్యంలో మీకు అన్యాయం జరుగుతున్నదని మీరు ఆవేదన చెందుతున్నారు. నేను ప్రతి సందర్భంలోనూ బాధితుల పక్షాన్నే వుంటూ వచ్చాను. ఇప్పుడూ మీ పక్షాన్నే వుంటాను.

అధికార భాష అనే కాన్సెప్ట్ మీద కూడ నాకు కొన్ని తీవ్ర అభ్యంతరాలున్నాయి. అది ఇతర భాషల్ని అణిచివేస్తుందని నేను భావిస్తాను. అటు తెలంగాలో అయినా ఇటు ఆంధ్రప్రదేశ్ లో అయినా రాజ్యాంగ స్కేడ్యూలులోని భాషలన్నింటికీ జన సమూహాలుంటారు. అవిగాక స్కేడ్యూలులో లేని అనేక స్థానిక భాషలు మాట్లాడే సమూహాలూ వుంటాయి; ఆదివాసి, గిరిజన భాషలు వంటివి. వాటన్నింటి ఉనికిని కూడ మనం గుర్తు పెట్టుకోవాలి. వారిని మనం సముచితంగా గౌరవించాలి. ఆ ప్రజాస్వామిక కర్తవ్యాన్ని మనం సక్రమంగా నెరవేర్చడం లేదని నా పరిశీలన.

గుజరాతీ పెట్టుబడి – సంస్కృతి జమిలిగా ఇటు తెలంగాణను, అటు అంధ్రప్రదేశ్ ను క్రమంగా కమ్ముకుంటున్నాయి. సాహిత్యకారులు, సామాజిక కార్యకర్తలు, పౌరసమాజం ఇప్పుడు ఈ అంశం మీద దృష్టి సారిస్తే రెండు రాష్ట్రాలకూ కొంత మేలు జరగవచ్చు! మనం అటు దిశగానూ ఆలోచిద్దాం.

1956లో భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటు కోసం ఏర్పడిన ఫజల్ అలీ కమీషన్ తెలుగు తెలంగాణ భాషలు ఒకటేనని భావించింది. అలా ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పడింది. బూర్గుల రామకృష్ణారావు త్న ముఖ్యమంత్రి పదవిని త్యాగం చేసి మరీ ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పాటుకు సహకరించారు. తరువాతి కాలంలో తేడాలొచ్చాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్ వ్యవస్థీకరణ చట్టం - 2014 ద్వార ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజన జరిగింది. చట్ట ప్రకారం ఆంధ్రప్రదేశ్ అదే పేరుతో కొనసాగుతోంది. దాని అధికార భాషగా తెలుగు కూడ కొనసాగుతోంది.

కొత్తగా తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడింది. దాని అధికార భాషగానూ తెలుగునే కొనసాగిస్తున్నారు. ఉద్యమ కాలంలో “పుంటి కూర –గోంగూర, అనిపికాయ-సొరకాయ” అంటూ కేసిఆర్ తెలుగును గేలి చేసేవారు. మరి వారెందుకు తెలంగాణ భాషను అధికార భాషగా ప్రకటించలేదో తెలీదు. పైగా వారు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రపంచ తెలుగు మహాసభలు నిర్వహించి తెలుగు తెలంగాణ ఒక్కటే అని ప్రకటించారు. ఇదే ఇప్పటి వివాదానికి తక్షణ ప్రకోపము అని నాకు అనిపిస్తోంది.

కేసిఆర్ నీళ్ళు, నిధులు, నియామకాల్లో వాటా అంటూ ఉద్యమించారు. దానికి కొనసాగింపుగా ఇప్పుడు మీరు అవార్డులు, అవకాశాలు, ఆంథాలజీల్లో వాటా కోసం పోరాడుతున్నారు. ఇది సహజమైన పరిణామమే అని నేను భావిస్తున్నాను.

తెలంగాణ రాష్ట్ర అధికార భాషగా తెలుగును తీసివేసి తెలంగాణను గుర్తించాలని మీరు ఆందోళన చేయవచ్చు. కేంద్ర ప్రభుత్వం మీద, ప్రత్యేకించి కేంద్ర హోంశాఖ మీద వత్తిడి తెచ్చి రాజ్యాంగం 8వ స్కెడ్యూలులో తెలంగాణ భాషను చేర్పించుకోవచ్చు.

కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ మాత్రమేగాక, జ్ఞానపీఠ్ వంటి ప్రతిష్టాత్మక అవార్డులిచ్చే సంస్థలు కూడ అనివార్యంగా 8వ స్కెడ్యూలును అనుసరిస్తాయి. అలా ఈ తెలుగు-తెలంగాణ భాషా వివాదం చట్టపరంగా పరిష్కారం అవుతుందని నేను భావిస్తున్నాను.

తెలంగాణ భాషకు రాజ్యాంగ గుర్తింపు కోసం మీరు చేసే పోరాటానికి నా సంపూర్ణ సంఘీభావం వుంటుంది.

మీ మిత్రుడు

డానీ

విజయవాడ, 15 అక్టోబరు 2024

Movies and Epics

 Movies and Epics

 *సినిమాలతోనే ఇతిహాసాలు తెలిశాయి!*

 

మనం అక్షరాలు నేర్వక ముందే ఇంట్లో అమ్మమ్మలో నాయనమ్మలో సాయంకాలాలు పురాణగాధలు  చెప్పేవారు. అది ఆరంభం. ఆ తరువాత సినిమాలవల్ల ఇతిహాసాలు తెలిసేవి. ఆపైన ఆసక్తి కొద్దీ ఆ పుస్తకాలు చదివి లోతైన అంశాలు తెలుసుకునేవాళ్ళం.

 

ఇప్పటి చిన్న కుటుంబాల్లో అమ్మమ్మలు వుండడంలేదు. పౌరాణిక సినిమాలూ రావడం లేదు. పౌరాణికం అనిపించే సినిమాలు కొన్ని గ్రాఫిక్స్ లో వస్తున్నాయిగానీ వాటిలో మునుపటి జీవం వుండడం లేదు.

 

మా అమ్మమ్మ ఫాతిమున్ వల్ల ఇస్లామిక్ ఇతిహాసాల మీద,  సినిమాలవల్ల  హిందూ ఇతిహాసాల మీద ఆసక్తి కలిగింది. క్రైస్తవుల ఇతిహాసాల గురించి కూడ, చదివిన దానికన్నా సినిమాల ద్వార తెలుసుకున్నది ఎక్కువ.

 

సినిమాలు, టివీలు, స్మార్ట్ ఫోన్ల ద్వార ఇతిహాసాల జ్ఞానం పొందే అవకాశం తెలుగు ముస్లిం సమాజానికి దాదాపుగా లేదనే చెప్పాలి. విగ్రాహారాధనకు ఇస్లాం వ్యతిరేకం. దాన్ని కొందరు  ఛాందసులు ఫొటోలు, సినిమాలకు కూడ వర్తించారు. దానివల్ల ఇస్లాం  జ్ఞాన వ్యాప్తిలో ముస్లిం సమాజానికి  తీవ్ర నష్టం జరిగింది.

 

          ఆంథోని క్విన్ తో 1981లో   ‘లయన్ ఆఫ్ ద డిసర్ట్’ (తెలుగులో ‘ఓమర్ ముఖ్తార్’గా మార్చారు) సినిమా తీసిన దర్శకుడు ముస్తఫా అక్కడ్ ప్రవక్త ముహమ్మద్ జీవిత గాధ ఆధారంగా 1976లో ‘ద మెసేజ్’ అనే సినిమా తీశాడు. దాన్ని బహిష్కరించమని చాందసపు ముస్లిం సంఘాలు ఆందోళన చేశాయి. ఇండియాలో ఆ సినిమాను ప్రభుత్వం బహిష్కరించింది. చివరకు 2005లో అమ్మాన్ లో జరిగిన బాంబు పేలుళ్ళలో ముస్తఫా తన కూమార్తెతో సహా చనిపోయాడు. ముస్తఫా అక్కడ్ ను చంపడానికే ఆ బాంబుపేలుళ్ళు జరిగాయనే అనుమానాలు వున్నాయి.

 

          నరసాపురం మిషన్ హైస్కూలు రోజుల్లో మా తెలుగు మాస్టారు విద్వాన్ పేరి రామారావుగారు (మాస్టారు! నమస్కారం) క్లాస్ రూములో పద్యాలు చాలా గొప్పగా పాడేవారు.  చందస్సు, సంధులు, సమాసాలు, అలంకారాలు, యతి ప్రాసలు తెలుసుకుని పద్యాలు రాయాలన్నంత  కసి వచ్చేసేది.

 

1965 సంక్రాంతికి (అప్పుడు నాకు 13 సంవత్సరాలు; తొమ్మిదో తరగతి చదువుతున్నాను) ‘పాండవ వనవాసం’ సినిమా రిలీజయ్యింది. భీమవరం వెళ్ళిచూశాను. ఈ సినిమా గురించి చెప్పాల్సినవి చాలా వున్నాయి. వాటిని అలా వుంచినా ముఖ్యంగా చెప్పుకోవాల్సింది మాయాజూదం - ద్రౌపది వస్త్రాపహరణం సన్నివేశం. ఇందులో ఎన్ టి రామారావు, ఎస్వీ రంగారావు, సావిత్రి తెరమీద కనిపించే హీరోలయితే తెరవెనుక హీరోలు గాయక-సంగీత దర్శకుడు ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు, దర్శకుడు కమలాకర కామేశ్వరరావు, సంభాషణల రచయిత సముద్రాల రాఘవాచార్య. అయితే, “బానిసలు బానిసలకింత   అహంభావమా” అనే డైలాగు ఒరిజినల్ స్క్రిప్టులో లేకపోయినా మహానటుడు ఎస్వీవీఆర్ స్పాంటేనీయస్ గా అలా అనేశారట.  

 

మెథడ్ ఆర్టిస్టులయిన ఎస్వీఆర్, ఎన్టీఆర్ పాత్రల్లో తీవ్రంగా లీనమైపోయేవారు. అయితే, ఇద్దరిదీ భిన్నమైన శైలులు. ఎస్వీఆర్ పాత్రకు గంభీరతను సమకూరిస్తే, ఎన్టీఆర్ గంభీరతతోపాటు ఒక శౌందర్యాన్ని కూడా అద్దేవారు. భీముని అహర్యం అంతకు ముందు సినిమాల్లో వేరు; పాండవ వనవాసంలో వేరు.

 

          ఆంధ్ర మహాభారతం రాసిన కవిత్రయంలో అరణ్యపర్వాన్ని చాలా వరకు నన్నయ్యే రాశాడు. ఈ సినిమాలో ప్రేక్షకుల్ని ఉర్రూత లూగించిన  ఆ రెండు పద్యాలు నన్నయ్యవే. భీముడు “చండ గదాభిఘాత” అంటున్నప్పుడు  మాకు భయం వేసేది. అప్పటి ఎన్టీఆర్ ఎక్స్ ప్రేషన్ ను క్యాచ్ చేసిన కెమెరామ్యాన్ కు ఓ దండం పెట్టవచ్చు.   

 

1.

ధారుణి రాజ్య సంపద మదంబున కోమలి కృష్ణజూచి రం

భోరుని జోరు దేశమున నుండగ బిల్చిన యఈ ద్దురాత్ము దు

ర్వార మదీయ బాహు పరివర్తిత చండ గదాభిఘాత    భ

గ్నోరుతరోరు జేయుదు సుయోధను ఉగ్ర రణాంతరంబునన్

 

భూమి మీద అధికారం వుందనే రాచరికపు గర్వంతో, మహిళ అయిన ద్రౌపదిని తన తొడ మీద కూర్చోమని పిలిచిన దురాత్ముడైన సుయోధనుడ్ని  భయంకరమైన యుధ్ధంలో నా చేతులతో గదను ఎత్తి  పిడుగులు  కురిపించి అతని తొడల్ని నుజ్జు నుజ్జు చేస్తాను. 

 

2.

కురువృద్ధుల్ గురువృద్ధ బాంధవులనేకుల్ చూచుచుండన్ మదో

ద్ధురుడై ద్రౌపదినిట్లు చేసిన ఖలున్ దుశ్శాసనున్ లోకభీ

కర లీలన్ వధియించి తద్విపుల వక్షశ్శైల రక్తౌఘ ని

ర్ఝర ముర్వీపతి చూచుచుండ అని నాస్వాదింతు నుగ్రాకృతిన్

 

కురువంశ వృద్ధులు, గురువులు, పెద్దలు అనేకులు చూస్తుండగా  మదంతో   నిరంకుశుడై ద్రౌపదిని ఘోరంగా అవమానించిన క్రూర దుశ్శాసనుడి  పర్వతంవంటి ఛాతిని పగులగొట్టి సెలయేరులా ప్రవహించే వాడి రక్తాన్ని  లోకం భయపడేలా తాగుతాను.

 

అప్పటి ప్రేక్షకుల్లో ఇప్పుడునంత అక్షరాశ్యత లేదు. పైగా నన్నయ్య భాషను తెలుగు అనలేము. అది తెలుగు ‘డుమువులు’ చేర్చిన సంస్కృత పదాలు మాత్రమే. సంస్కృత సమాసాలతో నిండిపోయిన ఆ పద్యాలు బాగా చదువుకున్న వారికితప్ప  సాధారణ చదువున్నవారికి కూడ అర్థం కావు. కానీ, ఆనాటి నేల క్లాసు ప్రేక్షకులు ఆ పద్యాలు వచ్చినపుడు ఈలలు వేసేవారు. హాలు దద్దరిల్లిపోయేది. ఈ పారడాక్సీ ఏమిటో అర్ధం కాదు. నటుల హావాభావాలవల్ల వాళ్ళకు అర్ధం కమ్యూనికేట్ అయిపోయెదేమో!

 

సంక్రాంతి సందర్భంగా నోస్టాల్జియా కొద్దీ  పాండవ వనవాసం పద్యాలు ఇంకోసారి విన్నాను; చూశాను. అనేక కొత్త అంశాలు స్పురించాయి. ఎందుకోగానీ అంత గొప్ప సినిమా యూట్యూబ్ లో ఎక్కడా కనిపించలేదు. 

 

దురోధనుడ్ని సుయోధనుడు అనడం ద్రవిడ సాంప్రదాయం వల్ల వచ్చిందనే అభిప్రాయం ఒకటి నాకు వుండేది. నన్నయ్య పద్యంలోనే సుయోధనుడని వుందని చూసి కొంచెం ఆశ్చర్యపోయాను. ద్రౌపదికి కృష్ణ (కోమలి కృష్ణజూచి) అనే ఇంకో పేరుందనే సంగతి గుర్తుకు వచ్చింది.

 

ఇంకో ఆశ్చర్యం ఏమంటే మనదేశంలో 1967లో నక్సల్బరి ఉద్యమం మొదలయింది. వర్గశత్రువు రక్తంలో వేలు పెట్టినవాడే విప్లకారుడు వంటి ప్రమాణాలు అప్పుడు ముందుకు వచ్చాయి. “కసితో స్వార్థం శిరస్సును గండ్రగొడ్డలితో నరకగల్గిన వాడే నేటి హీరో” అన్నాడు శివసాగర్. ఈ రెండు పద్యాల్లోనూ అలాంటి భావావేశమే వుంది.

 

https://www.youtube.com/watch?v=wvimylJGaM0

Shall we turn man into machine?

For publication in Andhrajyothi

Shall we turn man into machine?

మానవుడ్ని యంత్రుడిగా మార్చేద్దామా?   

 

జనవరి 9న రెండు వార్తలు చాలామంది దృష్టిని ఆకర్షించాయి.  వీటిల్లో మొదటిది, కుత్రిమ మేధ (ఏఐ) తదితర ఆధునిక సాంకేతిక ఆవిష్కరణలవల్ల దాదాపు 93 మిలియన్ల మంది ఉద్యోగులు ఉపాధి కోల్పోతారు అనేది. ప్రపంచ ఆర్ధిక వేదిక (WEF) ‘ఉద్యోగుల భవిష్యత్తు’ పేరిట విడుదల చేసిన నివేదికలో ఈ హెచ్చరికను చేసింది. రెండోది; లార్సన్‌ అండ్‌ టూబ్రో (ఎల్‌ అండ్‌ టీ) చైర్మన్‌ ఎస్‌ ఎన్‌ సుబ్రహ్మణ్యన్ 90 గంటల పనివారాన్ని అమలు చేయాలని ప్రతిపాదించారు అనేది.

 

సుబ్రమణ్యన్ ఒక ఆంతరంగిక సమావేశంలో యధాలాపంగా అన్న మాటల్ని పట్టించుకోవాల్సిన పనిలేదని ఆ సంస్థ ప్రతినిధులు అంటున్నారు. సుబ్రమణ్యన్  మాట్లాడింది  ఒక విధానానికి సంబంధించిన అంశం కనుక ఎక్కడన్నారూ? అనేదానికన్నా ఏమన్నారూ? అనేదే ప్రధానం.  సుబ్రమణ్యన్ ప్రతిపాదన ప్రకారం వారానికి 7 పనిదినాలయితే రోజుకు 13 గంటలు పనిచేయాలి. 6 పనిదినాలయితే రోజుకు 15 గంటలు పనిచేయాలి. 5 పనిదినాలయితే రోజుకు 18 గంటలు పనిచేయాలి.  గతంలో ఇన్ఫోసిస్ అధినేత నారాయణ మూర్తి కూడ 70 గంటల పనివారాన్ని ప్రతిపాదించారు. వారి ఉద్దేశ్యం కూడ సిబ్బందితో  రోజుకు 14 గంటలు పని చేయించాలనే.

 

 కార్మిక సంఘాలు, సామ్యవాదులు మాత్రమేగాక   మానవతావాదులు, సామాన్యులు సహితం ఇలాంటి ప్రతిపాదనల్ని సహజంగానే తీవ్రంగా వ్యతిరేకిస్తారు.

 

నిజానికి ఈ రెండు వార్తలు పరస్పర విరుధ్ధంగా వున్నాయి. మొదటివార్త ఇప్పుడున్న ఉద్యోగాలే ఊడిపోతాయి అంటుంటే, రెండో వార్త  శ్రామికుల చేత  మరిన్ని అదనపు గంటలు పనిచేయించాలంటున్నది.

 

ప్రత్యర్ధుల నోరు మూయించడానికి మన ఏలినవారు ఇటివలి కాలంలో దేశభక్తిని తిరుగులేని ఆయుధంగా వాడుతున్నారు. ఇథనాల్ ఫ్యాక్టరీలు విడుదల చేసే కాలుష్యానికి వ్యతిరేకంగా స్థానికులు ఆందోళన చేస్తుంటే, వాళ్ళ నోర్లు మూయించడానికి కూడ దేశభక్తిని ముందుకు తెస్తున్నారు. శిలాజ ఇంధనం అయిన ముడి చమురును దిగుమతి చేసుకోవడానికి భారీగా విదేశి మారక ద్యవ్యాన్ని చెల్లించి,  దేశం అప్పుల పాలవుతున్నదనీ, ఇథనాల్ వంటి జీవఇంధనాలను ఇక్కడే తయారు చేస్తే దేశం మీద విదేశీ రుణభారం తగ్గుతుందనేది ఆ వాదన సారాంశం. పని గంటల విషయంలోనూ వారు ఇదే వాదన చేస్తున్నారు. “ఇండియా చైనాను అధిగమించాలంటే భారత ఉద్యోగులు - శ్రామికులు అధికంగా శ్రమించాలి”. “భారతదేశ భవిష్యత్తు ఇప్పుడు శ్రామికుల చేతుల్లోనే వుంది” వంటి  మాటలూ ఈ సందర్భంగా వినిపిస్తున్నాయి.

 

భారత భూమి, ఆకాశం, సముద్రాలు, అడవులు, కొండలు, గనులతోపాటు దేశ శ్రామికుల్ని కూడ ప్రభుత్వం  మెగా కార్పొరేట్లకు అప్పచెపుతోంది. శ్రామికులు మారు మాట్లాడకుండ దేశభక్తి పారవశ్యంతో రోజుకు 24 గంటలు పని చేస్తే భారతదేశం చైనాను ఏమిటీ ఏకంగా అమెరికాను సహితం అధిగమించేస్తుంది అనేది ఏలినవారు చెప్పదలచుకున్న సిధ్ధాంతం. అనేక సత్యాలు  సాధారణ కళ్ళకు కనిపించవు. సత్యశోధన కోసం మనం కూడ అదనపు సమయం శ్రమించాలి.

16వ శతాబ్దంలో, ఆధునిక యంత్రాల మీద ఉత్పతి విధానం మొదలయినప్పుడే మనిషి ఒక రోజులో ఎంత సమయం శ్రమించాలి అనే చర్చ కూడ మొదలయింది. ఇందులో తాత్త్విక, ధార్మిక, సాంస్కృతిక దృక్పథాలు వున్నాయి. శ్రమించడం దైవారాధనకు మరో రూపం. సాతాను ప్రభావంలో వున్నవాళ్ళు శ్రమించరు – వంటి భావనని జాన్ కాల్విన్ వంటివాళ్ళు ముందుకు తెచ్చారు. అంతకు ముందే  సెయింట్ బెనెడిక్ట్ రులే వంటివారు ప్రార్ధన- శ్రమ- విశ్రాంతుల మధ్య సమయ  విభజన చేయడానికి ప్రయత్నించారు. ఇస్లాం ప్రబోధించే ఉపవాసాల్లోనూ ఎప్పుడు లేవాలి, ఎప్పుడు పడుకోవాలి అనే అంశాలతో పాటు మనిషి తన జీవితాన్ని, ఆర్ధిక సామాజిక కర్తవ్యాలనీ సూర్యోదయ సూర్యాస్తమాలతో అనుసంధానం చేయాలనే సూచనలు వుంటాయి. 

 

            18వ శతాబ్దపు బెంజామిన్  ఫ్రాంక్లిన్ Early to bed and early to rise అంటూ మనందరం తరచూ వినే నీతిని చెపుతూ  త్వరగా పడుకొని త్వరగా లేచే మనిషిని ఆరోగ్యం, ధనం, జ్ఞానం వరిస్తాయి అని ఆశపెట్టాడు. ‘మోనాలిస’ చిత్రకారుడిగా మనకు తెలిసిన లియోనార్డో డా విన్చీ మనిషి ప్రశాంతంగా నిద్రపోవాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కి చెపుతూ ఒక మెలిక పెట్టాడు. బాగా పనిచేసిన రోజున గాఢ నిద్ర వస్తుందన్నాడు. ఆ తరువాత ఆడమ్ స్మిత్,  మాక్స్ వేబర్ వంటి ఆధునిక ఆర్ధశాస్త్ర, సమాజశాస్త్ర ఆదిపురుషులు వచ్చారు. సమయం అంటే డబ్బు అనే మాట అప్పుడే పుట్టింది. అయితే, వీళ్ళందరూ తమకు తెలిసో తెలియకో పెట్టుబడీదారులు, ఫ్యాక్టరీ యజమానులకు అనుకూలమైన వాదనలు చేశారు. 

 

            దానికి విరుధ్ధమైన వాదనలు కూడ అప్పట్లోనే వచ్చాయి. మనందరం ఏ తొమ్మితో తరగతిలోనో న్యూటన్ చలన సూత్రాలను చదివి  వుంటాము. అందులో బాగా గుర్తుండిపోయేది; ప్రతి చర్యకు  తత్సమానమైన తద్వెతిరేకమైన ప్రతిచర్య వుంటుంది అనేది. మనం తరచూ అక్కడితో ఆగిపోతాము. ఆ ప్రతిచర్య కూడ ఒక చర్య అయినప్పుడు దానికీ ఒక ప్రతిచర్య వుంటుందని గుర్తించం. ఇలాంటి చర్య ప్రతిచర్యల నిరంతర కొనసాగింపే గతితర్కం. 

            

ఇక్కడ మనం జీవశాస్త్రాన్ని కొంచెం తడమాలి. ఆహారం, నిద్ర, మైధూనాలు జీవులకు శరీర ధర్మాలు. ఈ మూడు ధర్మాలను మనిషి కూడ పాటిస్తాడుగానీ అవి మాత్రమే అతనికి సరిపోవు. మనిషి జంతువుల్లా గుంపుగా బతకడు; సామాజిక సంబంధాల్లో బతుకుతుంటాడు. అంచేత అదనంగా  సామాజిక ధర్మాన్నికూడా అతను పాటించాలి.  అన్నట్టు, సంభోగం శరీర ధర్మం మాత్రమేకాదు; అదొక సామాజిక సంబంధం కూడ.  సామాజిక సంబంధాలు చాలా విస్తృతమైనవి ఎంతో వైవిధ్యపూరిత మైనవి.  

 

బానిస ప్రభువులు కూడ  బానిసల సంభోగ అవసరాన్ని గుర్తించినట్టు మనకు తెలుస్తోంది. బానిసలు సంభోగంలో పాల్గొనడానికి వీలుగా రాత్రుళ్ళు స్త్రీ బానిసల్ని ఏర్పాటు చేసేవారట. దీనివల్ల ఇద్దరికీ లాభం. భానిసలకు సంభోగ భాగస్వాములు దొరుకుతారు; బానిస యజమానులకు అవసరమైన భవిష్యత్తు బానిసలు పుట్టుకొస్తారు.

 

 -దీన్ని తెలుసుకోవడానికి బానిస యుగాల వరకు వెళ్ళనవసరం లేదు. వ్యవసాయ రంగంలో ట్రాక్టర్లు, టిల్లర్లు వగయిరా యంత్రాలు రాకముందు మనుషులే వ్యవసాయ పనులన్నీ చేసేవారు. 1970-80ల వరకు కృష్ణా గోదావరి మండలాల రైతులు తెలంగాణలోని నల్గొండ జిల్లా నుండి జోడీలుగా కూలీలను తీసుకుని వచ్చేవారు.  జోడీ అంటే ఒక పురుషుడు, ఒక స్త్రీ. వాళ్ళిద్దరు భార్యాభర్తలు కావల్సిన అవసరంలేదు; సంభోగ అవసరాలను తీర్చేలా వుంటే చాలు. వ్యవసాయ పనుల సమయంలో వాళ్ళిద్దరు – ఇప్పటి ఆధునిక భాషలో – సహజీవనం చేస్తారు. ఆ ఏర్పాటు లేకుంటే వలస కూలీలు పనిని మధ్యలో ఎగ్గొట్టి సంభోగం కోసం పెళ్ళాం దగ్గరికో, మొగుడి దగ్గరికో పారిపోతారు. – (మేటర్ ఎక్కువయితే ఈ పేరాను తొలగించవచ్చు)

 

ఆహార సేకరణ కాలంలో మనిషి కూడ దాదాపు జంతువుల్లానే జీవించాడు. అయితే, ఆహారోత్పత్తి కాలంలో మనిషి పరికరాలు, యంత్రాలను సృష్టించి వాటిని విస్తృతంగా వాడడం మొదలు పెట్టాక సమయ పాలన అతన్ని జంతు ప్రపంచం నుండి పూర్తిగా విడగొట్టేసింది. ఆహారం నిద్రా మైధునాలనే శరీధార్మాలు, మతం, వాణిజ్యం వంటి సాంస్కృతిక, సామాజిక ధర్మాలతోపాటు శ్రమకు ఎంత సమయాన్ని కేటాయించాలనే అంశం చర్చకు వచ్చింది.

 

రోజుకు 24 గంటలు అనుకుంటే దాన్ని మూడు బాగాలు చేసి శ్రమ, సమాజం, విశ్రాంతులకు సమానంగా కేటాయించాలనే అభిప్రాయం క్రమంగా బలపడింది. ఒక్కోదానికి చెరో 8 గంటలు అన్నమాట.  19వ శతాబ్ద ఆరంభ కాలపు సమాజశాస్త్రవేత్త రాబర్ట్ ఒవెన్ ఈ సమాన సమయ విభజనను సిధ్ధాంతీకరించాడు అంటారు. ఇందులో సమాజం అనే మాటకు చాలా అర్ధాలున్నాయి. తల్లిదండ్రులు, భార్యాపిల్లలు, బంధువులు,  మిత్రులు, కళా సాహిత్య అభిరుచులు, రాజకీయ ఆసక్తులు, ప్రేమ, ద్వేషం  వగయిరాలు అన్నీ ఇందులో వుంటాయి. అవన్నీ వున్నప్పుడే మనిషి సంఘజీవి అవుతాడు. లేకుంటే, అడవిలోని జంతువుల్లొ మరో జంతువులా ఏ జింబోనో, మోగ్లీనో అవుతాడు.

 

ఎనిమిది గంటల పని దినాన్ని ఫ్యాక్టరీ యజమానులు ఒప్పుకోలేదు. . 16 గంటల పనిదినం అమలు కావల్సిందేనని పట్టుబట్టారు. 1886లో అమెరిక అంతటా 8 గంటల పనిదినం డిమాండు చాలా బలంగా ముందుకు వచ్చింది. ఆ ఏడాది మే ఒకటిన ఆల్బర్ట్ పార్సన్స్, ఆగస్టు స్పయీస్ (The Knights of Labor) తదితరుల నాయకత్వంలో చికాగో నగరంలో ఆరంభమయిన సాధారణ సమ్మెను రక్తపాతంతో ముంచెత్తినప్పటికీ అది విజయాన్ని సాధించింది. ఇప్పుడు ఆ మే డే విజయాలను బలహీనపరిచి 8 గంటల పనిదినాన్ని 18 గంటలకు పెంచే  చర్యలు మొదలయ్యాయి.

 

కార్మికుల సౌకర్యాల విషయంలో చైనాతో మనం ఏ విధంగానూ పోల్చుకోలేము. పని స్థలానికి సమీపంలోనే అక్కడి ప్రభుత్వం కార్మికులకు నివాసాన్ని ఏర్పాటు చేస్తున్నది. దానివల్ల మూడు లాభాలుంటాయి.  కార్మికుల ప్రయాణ సమయం, వాహనాల ఇంధన వ్యయం, వాతావరణ కాలుష్యం తగ్గుతాయి.  

 

భారత దేశంలో ఇప్పటి వరకు అలాంటి ఏర్పాటు లేదు. నగరాల్లో పనికోసం ప్రతి రోజూ వంద కిలోమీటర్లు ప్రయాణం చేసే శ్రామికులు మనకు తారస పడుతుంటారు. వాళ్ళకు కార్యాలయంలో 8 గంటల పనిదినం ఎలాగూ తప్పదు. అది తగ్గదు. రద్దీ ట్రాఫిక్ లో ప్రయాణ సమయం రానూపోనూ సులువుగా 6-7 గంటలు వుంటుంది. దానికోసం వాళ్ళు సామాజిక జీవితాన్నయినా కోల్పోవాలి, లేదా విశ్రాంతి సమయాన్ని అయినా కోల్పోవాలి. వెరసి, మానవుడు యంత్రుడుగా మారిపోవాలి. ఇవి ఆ శ్రామికుల జీవితాల్లో మునుపెన్నడూ ఊహించని అనేక కొత్త సంక్షోభాలను సృష్టిస్తాయి. శ్రామికుడిని  యంత్రుడిగా మార్చే కపటం ప్రస్తుతం చాలా వ్యూహాత్మకంగా  అమలవుతోంది.  

 

 సుంకర సత్యనారాయణ, వాసిరెడ్డి భాస్కర రావు 1947లో రాసిన ‘మాభూమి’ నాటకంలో, ఓ వెట్టి కూలీ ఉదయం  నెలల పసిబిడ్డ అయిన తన కొడుకు  నిద్రలేవడానికి ముందే పనికి పోతుంటాడు. రాత్రి ఆ పిల్లవాడు నిద్రపోయాక ఇంటికి చేరుతుంటాడు. నెలల తరబడి మెలుకవగా వుండగా తన కొడుకును   చూడలేదని వాపోతాడు. వర్తమాన ఉద్యోగ సమూహాలు వెట్టి కూలీ కన్నా దారుణమైన పరిస్థితిని ఎదుర్కోబోతున్నాయి. ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు దీనికి మినహాయింపు కావచ్చు. ఆ యంత్రాంగం పనిచేయడం మానేసింది కనుక.

 

కుత్రిమ మేధ (ఏఐ) వచ్చాక లెఖ్ఖ ప్రకారం మనిషికి పనిభారం బాగా తగ్గిపోవాలి. విడ్డూరం కాకపోతే ఈ పని గంటలు పెంచడం ఏమిటీ? కుత్రిమ మేధను ఒక కొత్త బూచీగా చూపించి ఉద్యోగ- శ్రామిక వర్గాలను మరింతగా లొంగదీసుకోవడానికి మెగా కార్పొరేట్లు కుట్రలు పన్నుతున్నారా? అనే సందేహం ఎవరికయినా రావాలి. అలాంటి సందేహం రాకపోతే మన మెదళ్ళు పనిచేయడం మానేశాయి అనుకోవాల్సి వుంటుంది.

 

డానీ

సమాజ విశ్లేషకులు

రచన : 10-01-2025